BESCHAVING (nr 39)
Een persoon met innerlijke beschaving zal altijd proberen om het de ander zo prettig mogelijk te maken, zonder onderdanig te worden. Er zijn veel misverstanden rondom het begrip innerlijke beschaving. Zo denken veel mensen dat het heel beschaafd is om voorafgaand aan de maaltijd de ander geen smakelijk eten te wensen, want dat doet men in hoge kringen ook niet. Gelul. Een mens met innerlijke beschaving zal altijd het geroepen 'smakelijk eten' beantwoorden met een teruggeroepen 'ja, smakelijk' of zoiets, want een mens met innerlijke beschaving is er nooit op uit om de ander het gevoel te geven dat die niet weet hoe het hoort. Alleen snobs doen dat en snobs zijn dom en verachtelijk en het worden er steeds meer. Snobs zijn de nieuwe a-socialen, de Tokkies van het Gooi, de Flodders van Oud Zuid.

Snobs snappen niets van innerlijke beschaving en begrijpen de volgende anekdote (een gebeurtenis waar men niet zelf bij is geweest, kan men maar beter een anekdote noemen) dan ook niet echt: Koningin Wilhelmina ontving een hoge ome uit Nieuw Guinea bij haar thuis. Tijdens het diner dronk de Papoea het bakje water leeg dat eigenlijk bedoeld was om de vingers, na het nuttigen van de vis, in te verfrissen. Wilhelmina twijfelde niet en bracht vervolgens ook het vingerbakje naar de mond. Kijk, dat is nou innerlijke beschaving.
Zo is er ook de anekdote over de acteur Albert van Dalsum. Van hem was bekend dat ie heel erg consciëntieus was en op het irritante af zijn collegae daarop aansprak. Op hoge leeftijd is hij een keer een voorstelling vergeten te spelen. Hij kwam gewoon niet opdagen. Het gezelschap heeft toen besloten om hem hierover in het ongewisse te laten. Innerlijke beschaving. Het ligt dicht tegen een ander begrip aan: loyaliteit. Een vriend van me, met een dikke echtgenote, zei deze week tegen me: "Ik heb nieuwe stoelen gekocht, want we zijn door de oude gezakt". "Niet we, maar ik", zei zijn vrouw. En de man fluisterde in mijn oor: "Dat is dan wel weer leuk van mij he, dat ik 'wij' zeg?" Heel leuk. Innerlijke beschaving. Erop gericht om de ander te ontzien.

Het probleem met innerlijke beschaving is dat het, als het goed gedaan wordt, onzichtbaar is. En daarom is het zo impopulair. Je boekt er geen direct en zichtbaar resultaat mee met je kinderen niet te laten krijsen en gillen in je tuin, met je sigaar niet te roken in een restaurant, met even een blokje achter de dementerende vrouw aan te lopen om te zien of ze wel veilig thuiskomt.

Vorig jaar was ik één van de zomergasten van de VPRO. Ik liet toen de pratende vagina uit het programma Jensen zien, als voorbeeld van onbeschaafdheid. De pratende vagina was een animatiefilm van inderdaad, een pratende vagina, met bewegende lippen, waarvan gesuggereerd werd dat het de vagina van mevrouw Catherina Keyl betrof. Mevrouw Keyl zat er zelf, als gast bij Jensen, hopeloos lachend bij. Dat we dat fragment mochten herhalen bij Zomergasten vond ik moedig van Catherine, want zoals ze de redactie van de VPRO meldde, ze had er drie nachten niet van geslapen en wilde er het liefst niet aan herinnerd worden. Mijn commentaar op het fragment was vooral: "Ze had moeten weglopen en er zou veel meer weggelopen moeten worden op de televisie".
En nu wordt het verhaal bizar. Onlangs zat Catherine weer bij Jensen. Daar lieten ze het fragment uit Zomergasten zien waar Connie Palmen en ik naar de pratende vagina kijken. De vagina was deze keer niet in beeld want dat wilde Catherine niet nog eens meemaken(!) En toen. Toen zei mevrouw Keyl dat ze de verontwaardiging van Connie en mij absoluut niet begreep, want het was toch best leuk geweest? "We hebben er achteraf toch vreselijk om gelachen, Jensen?"
En de haan, hij kraaide drie maal. En waarom. Daar kun je alleen maar naar raden. Catherine presenteert een programma voor 55-plussers, maar het programma wil ook graag jongere kijkers trekken, dus Catherine moet niet al te beschaafd doen, want dat is iets waar alleen bejaarden waarde aan hechten. Zoiets, vermoed ik. Alles voor de kijkcijfers nietwaar?

Hoe kan beschaving zichzelf weer op de kaart krijgen? Moet het worden gepimpt? Verhipt? Met een dure campagne aan de man worden gebracht? Onderwezen worden op scholen? (JA!) Moeten die mensen die er waarde aan hechten zich verenigen en een nieuwe elite vormen? Het is niet alleen meer adel of afkomst die verplicht, het is de menselijkheid die verplicht tot menselijkheid. En dan nu de hamvraag: hoe spelen we dat in de kijker?