Volgens Robert

inleiding, voorbeschouwingen, recensies en intervieuws

uit Het NRC van 21 februari 2013
Nieuwe televisieserie van Maria Goos gaat over een huisarts met een midlifecrisis

Dokter Robert is een beetje in de war

Maria Goos schreef een serie over een huisarts in crisis. Lastige patiënten, zijn vrouw als assistente, jonge minnares, het leven is zwaar voor dokter Fink.

door: Hemen Wensink, foto: Jaap Vrenegoor

AMSTERDAM. „Ik bevind me op dit moment in een situatie, die zich het best laat omschrijven als een klotezooi", zegt dokter Robert. „En ik heb me nog nooit zo goed gevoeld."

Robert Finkelstein is midden vijftig, vader van twee volwassen kinderen, gelukkig getrouwd met Jacqueline en geliefd bij de patiënten van zijn huisartsenpraktijk. En toch slaat hij in de eerste aflevering van de nieuwe VARA-serie Volgens Robert met een welgemikte karateklap de strijkplank doormidden. Waarna het gerespecteerde gezinshoofd ook zijn vrouw nog een paar flinke meppen verkoopt. Om vervolgens af te druipen naar de winkel voor een nieuwe strijkplank. De brokstukken neemt hij mee, „voor de maar".

Schrijfster Maria Goos, met gevoel voor understatement: „Robert is een man in de war".

Volgens Robert is de eerste tv-serie van Goos sinds Pleidooi (19931995) en Oud Geld(l998). De regie is in handen van Joram Lürsen (Alles is liefde. Alles is familie). Goos' echtgenoot Peter Blok speelt de hoofdrol en was co-auteur. De achtdelige serie is vanaf 24 februari te zien bij de VARA.

Het leven van Dokter Fink, zoals zijn patiënten Robert noemen, gaat dus al in de eerste aflevering compleet overhoop. De druk om steeds efficiënter te werken, met gestandaardiseerde patiëntendossiers en maximaal tien minuten per 'klacht', plus de continue bemoeizucht van zijn echtgenote, tevens zijn assistente (Jacqueline Blom) worden hem op zeker moment simpelweg te veel. Eerst trekt hij al met veel vertoon het kleed van tafel op hun vaste bridgeavondje met vrienden (elke vrijdag, al 25 jaar). Dan volgt de strijkplank, en die mep. Volgens Robert is nog geen tien minuten bezig als Fink door zijn vrouw uit huis wordt gezet, en naar een therapeut gestuurd.

De sessies met die therapeut (gespeeld door Tjitske Reidinga) vormen de raamvertelling voor de handeling. En volgens het adagium: 'Je had erbij moeten zijn', duikt Reidinga ook voortdurend in allerlei scènes op. Ze bekijkt Robert kritisch vanuit de leunstoel in zijn woonkamer, of zit rechtop in bed, tussen het geplaagde echtpaar in.

Goos deed het idee voor een nietchronologische vertelling op bij het toneel, waarvoor ze de afgelopen jaren veel schreef (Smoeder, Oumi, DOEK!, De Hulp). „Oud Geld is alweer vijftien jaar geleden; mensen zijn veel sneller geworden in hun hoofd. Je hebt nu niet zo'n lange aanloop naar een crisis of een hoogtepunt meer nodig; je kan van piek naar piek springen. Met de therapiesessies als raamvertelling kunnen we steeds heel snel terugkeren naar de hoogte- of dieptepunten van Roberts week."

En dat zijn er nogal wat: vechtpartijen, nieuwe hippe kleren, een jonge minnares. De symptomen zijn onmiskenbaar. Al was dat volgens Goos geen vooropgezet plan. „Dat het een midlifecrisis is, daar kwamen we eigenlijk pas in aflevering drie achter." Eerst probeert Robert het nog te ontkennen: niks aan de hand, even een rare rimpeling. Maar als hij zijn crisis staat weg te wuiven bij de therapeut, druppen dikke tranen over zijn wangen. De uitbarsting blijkt onomkeerbaar; de geest is uit de fles.

Peter Blok: „Het mooie aan Robert is dat hij zo'n enorm scala aan emoties heeft ineens. Dan ligt ie als een geslagen hond in de hoek, en dan Ha! Bam! leeft hij weer op. Door al zijn verantwoordelijkheden heeft zijn gevoelsleven heel lang droog gestaan. Dat krijgt nu allemaal water, en schiet van himmelhoch jauchzend, naar zum Tode betrübt."

Verwonderd, gepijnigd, schuldbewust, melancholiek, hoopvol, angstig, kwaad al die uitdrukkingen trekken op het gezicht van Blok voorbij. Die expressiecarrousel is in Volgens Robert een attractie op zich. „Zulke emoties zijn niet nieuw om te spelen", zegt Blok. „Maar wat het bij Robert anders en zwaar maakte: hij heeft bijna geen middengebied meer. Door die vertelstructuur schieten we van intense scène naar intense scène. Tachtig procent van wat ik heb gespeeld is vol erin. Echt vol! Je ziet hem ook nooit eens gewoon een brief posten of een ijsje eten. Alles staat onder hoogspanning."

Na de bankwereld en de advocatuur dook Goos dit keer onder in de zorgsector. De keuze voor een huisarts in crisis bleek een schot in de roos. „Ik vroeg een arts of er bij hun wel eens burnout voorkwam. Die man sloeg zich op de dijen van het lachen. Heel veel artsen blijken te lijden onder de privatisering en commercialisering van de zorg. Patiëntdossiers en behandel trajecten; het wordt allemaal met computerprogramma's gestandaardiseerd, als belastingformulieren. Dat zouden jij en ik ook kunnen: 'Is het een droge hoest, ga naar links. Een natte? Naar rechts'. Veel huisartsen worden daar gek van, die willen hun patiënt in de ogen kijken, en halen veel meer informatie uit een goed gesprek."

En dan is er nog de kritische, veeleisende 'zorgconsument', die voor het huisartsbezoek niet alleen heeft gegoogled wat zijn diagnose is, maar ook welk medicijn de arts moet voorschrijven. Al die ervaringen van artsen komen in Volgens Robert in verschillende verhaallijnen terug. Zo krijgt Robert te maken met een ouder homostel dat simultane euthanasie verlangt. Ook is er een vrouw met te kleine borsten, die een doorverwijzing wil naar de plastisch chirurg. Goos, gniffelend: „Maar hij verwijst haar door naar de psycholoog."

Blok: „Die verhalen van artsen zijn goud, dat kun je zelf niet bedenken. Hoe een arts na een euthanasieverzoek en de hele mallemolen bij zo iemand voor de deur staat moetje je voorstellen! Ding dong, daar is de dokter, met zijn moordspuit. Dat soort verhalen hebben mijn spel enorm verrijkt."

Goos en Blok bedachten de serie samen, tijdens lange autoritten oostwaarts. „München, Triest, Bratislava dan had je zo weer drie afleveringen in de steigers." Veel ideeën kwamen tot stand door situaties na te spelen. Goos: „Dan zei ik: die vrouw doet zo en zo, en reageerde Peter vanuit improvisaties. Peter bleek heel goed te zijn in karakterontwikkeling en dialogen."

Ze zijn tevreden met de samenwerking en blij met het resultaat. Blok: „Ik vind het erg leuk dat een serie begint met een man die zijn vrouw slaat, en je toch sympathie voor hem krijgt. Hij slaat haar in haar gezicht! En toch denk je na één aflevering, wat een leuke man."


Volgens Robert (VARA, 8 delen) Vanaf 24 februari op Ned. 2, 20.50 uur.