Verschenen in het Utrechts Nieuwsblad en de Amersfoortse Courant van 5 oktober 2004

Britse recensenten zijn veel te veertig

door Wijbrand Schaap

Zieliger mensen dan toneelrecensenten zijn er niet. Het zijn eenzame sloebers. Als mannen zijn het bittere mensen want ze waren al veertig toen ze achttien waren. Vrouwelijke recensenten hebben allemaal boulimia of anorexia en kijken zo kritisch om zich heen dat ze nog nooit de geneugten van de fysieke liefde hebben mogen proeven. Als recensenten al kinderen hebben, dan zijn die het gevolg van een verschrikkelijk ongeluk dat niet hen, maar de verwekker of de moeder overkwam. Want wie wil er nu met een toneelrecensent getrouwd zijn. Laat staan dan je met een toneelrecensent gearmd een schouwburg binnen wil lopen. En je gunt het geen puber ter wereld om te moeten zeggen dat zijn vader of moeder toneelrecensent is.

Dit geldt allemaal alleen niet voor Nederlandse toneelrecensenten. Ik kan het weten, want ik ben er zelf eentje. Wij hebben de zaken goed voor elkaar. Ik en mijn collega's zijn eerzame burgers, die enorme successen boeken in het dagelijks leven en in bed, dus hebben wij niet te klagen.

Nee. De bovenstaande typering gaat uitsluitend op voor Britse toneelrecensenten. De afgelopen weken hebben we dat van dichtbij mogen meemaken. Vrijdagnacht 1 oktober was een voorlopig hoogtepunt.

Omdat er toch zeker acht uur zeewater tussen ons en Engeland zit, mag ik graag kijken naar het BBC-recensentenbabbeluurtje, dat ooit begon als Late Show, toen Late Review werd, en sinds kort door het leven gaat als Newsnight Review. Ik kon mij altijd al verkneukelen over de bloemrijke taal waarmee de vier recensenten, onder wie soms iemand als Germaine Greer opduikt, de geesteskinderen van gewaardeerde kunstenaars in de frituur legden. Dat wil zeggen: dat vond ik leuk, tot afgelopen vrijdag.

Afgelopen vrijdag was het de beurt aan onze trots Cloaca van Maria Goos. Het stuk dat de Amerikaan Kevin Spacey had uitgezocht om het Oude Vic-theater in Londen mee te heropenen. Nadat de schrijvende pers al in een wilde orgie ons mooiste toneelstuk ooit aan een groepsverkrachting had blootgesteld, was het nu de beurt aan het televisiepanel. En zij deden het nog eens dunnetjes over. Eerst fijnzinnig, met een complimentje hier een daar, maar toen ze er eenmaal achter waren gekomen dat ze het erover eens waren dat Cloaca een kutstuk was, ging het hek van de dam. Daar zaten ze, anorexieuze dames en eeuwig veertige heren, en wat hadden ze een lol. Sterker nog. Ze kwamen er, mannen en vrouwen gezamenlijk, achter dat Cloaca op 'het continent' wel goed werd gevonden, en toen kwam de aap uit de mouw: Mannen van veertig zijn zó verschrikkelijk passé in het verlichte Engeland, dus wat heeft heeft Kevin Spacey, de man die de man van veertig uitvond in American Beauty, hier nog te zoeken. Ook 'Het Continent' is volgens hen nog steeds gefixeerd op toneel over mannen van veertig, en dat is zo enorm niet meer aan de hand in Engeland!.

Wat waren ze trots op zichzelf.
Plots werd het duidelijk dat Engelse toneelrecensenten nog een heel stuk zieliger zijn dan hun collega's in Nederland. Ze zijn nog eenzamer, en nog irritanter dan wij, en ze zijn ook nog eens racisten, chauvinisten en cultuurbarbaren, die zich nog steeds beroemen op een toneelschrijver die godbetert al vierhonderd jaar dood is. Plots voelde ik mij weer heel continentaal, en heel erg normen en waarden. Ik ben toneelrecensent en daar ben ik fier op. Dat soort dingen. Het moet maar eens gezegd worden. Het gemiddelde Britse toneel is te gemiddeld voor woorden. Ze zijn nog niet toe aan echt modern toneel.

Ik weet het goed gemaakt.
Als Engeland niet binnen een week op de proppen komt met een levende toneelschrijver die beter is dan de dode Shakespeare, verklaren wij de oorlog aan Engeland. Dan laten we ze afdrijven, de oceaan in, naar Amerika waar zojuist de Middeleeuwen opnieuw zijn uitgevonden.

Ik bedoel, je mag alles zeggen in Engeland, maar van Maria Goos blijven ze af!


© Wijbrand Schaap, 2004, verschenen in het Utrechts Nieuwsblad en de Amersfoortse Courant van 5 oktober 2004